NOWY YORK

Nowy Jork wielkie miasto wielkiej Ameryki. Liczy 8 milionów mieszkańców. Leży przy ujściu rzeki Hudson do Oceanu Atlantyckiego na wyspach Manhattan, Long Island, Staten Island i kilkunastu mniejszych oraz częściowo na kontynencie. Stanowi centrum największej aglomeracji miejskiej w USA. Jest centrum światowego handlu i finansów, życia politycznego (od 1946 r. siedziba ONZ), komunikacji, sztuki, rozrywki oraz mody. Ze względu na siedziby jest centrum krajowych sieci radiowych i telewizyjnych oraz największych agencji reklamowych. Nowy Jork jest sercem amerykańskich mass mediów, a większość głównych wydawnictw w kraju jest ulokowana właśnie tu (głównie na Manhattanie).

Gospodarka

Gospodarka miasta opiera się na małych firmach i zakładach produkcyjnych, a większość siły roboczej znajduje zatrudnienie w usługach. Istotne miejsce w przemyśle miasta zajmuje produkcja odzieży, ale też: wyrobów chemicznych, tekstyliów, sprzętu elektronicznego, produktów metalowych oraz przetwórstwo żywności.

Komunikacja

Nowy Jork to także ogromny węzeł komunikacyjny: międzynarodowe porty lotnicze; jeden z największych portów morskich świata; węzeł kolejowy i drogowy (krzyżuje się tu 8 międzystanowych autostrad); metro nowojorskie – jest drugą po londyńskim metrze najdłuższą siecią metra na świecie (1 056 km).

Nauka

Miasto jest największym ośrodkiem kulturalno-naukowym Stanów Zjednoczonych, centrum życia artystycznego i mody. Działają tu liczne instytucje rozrywkowe i studia nagraniowe, m.in. Time Warner, Madison Square Gardens, Paramount Pictures i Sony Pictures; instytucje artystyczne znane na całym świecie (Metropolitan Opera, New York City Ballet, NY Philharmonic-Symphony Orchestra i inne); słynne muzea (Metrpolitan Museum of Art, Frick Collection, Cloisters, Brooklyn Museum i inne). Większość instytucji rozrywkowych i teatrów skupia się w okolicach Times Square, przede wszystkim na Brodwayu. Biblioteka publiczna NY jest jedną z najlepszych tego typu placówek naukowych na świecie. W Nowym Jorku znajdują się liczne wyższe uczelnie, m.in. założony w 1754 r. University Columbia; City University of New York z 1847 r.; Fordham Univ. z 1847 r., Rockefeller Univ. i inne.

Historia

Początki historii tego terenu sięgają roku 1524 , kiedy ziemie te odkrył Giovanni Verrazano. W 1614 roku Holendrzy założyli tutaj kolonię handlową i nazwali ją Nowy Amsterdam , a całą kolonię Nowe Niderlandy. Odkupili oni to miejsce za .. parę paciorków i błyskotek od Indian . Rozwój przebiegał intensywnie lecz dość chaotycznie i bez większego planu. Dlatego w 1664 roku właściwie bez żadnych problemów ziemie te przejęli Anglicy. Kolejne lata przynoszą konflikty i wojny Anglików, Francuzów i Indian pomiędzy sobą. W efekcie końcowym w 1785 roku Anglicy opuszczają miasto i staje się ona stolicą Stanów Zjednoczonych. W latach 1781-1800 gwałtownie wzrosła liczba ludności w Nowym Jorku, który stał się największym miastem amerykańskim. Przed 1816 r. miasto umocniło swoją pozycję handlową i gospodarczą, a w 1825 r. wraz z otwarciem kanału Erie stało się głównym ośrodkiem prawnym, ubezpieczeniowym i produkcyjnym USA. W połowie XIX w. nowojorski port przyjmował więcej pasażerów i towarów niż wszystkie pozostałe porty w kraju łącznie. W czasie amerykańskiej wojny secesyjnej (1861-1865) w Nowym Jorku doszło do gwałtownych rozruchów, wywołanych przez zubożałych irlandzkich emigrantów, protestujących przeciwko nowemu sposobowi powoływania mężczyzn do wojska.

XX wiek

Po wojnie przyłączono do miasta Brooklyn, Bronx, Queens i Staten Island. Rozpoczęto intensywną rozbudowę infrastruktury, tj. mosty, kolej podziemna i parki. W 1929 r. to właśnie krach na giełdzie w Nowym Jorku zapoczątkował wielki światowy kryzys gospodarczy. Mimo kryzysu miasto przeżywało okres gwałtownej rozbudowy, głównie dzięki funduszom gospodarczym Nowego Ładu. W międzyczasie oddawano do użytku wspaniałe budowle, które swoją konstrukcją i nowatorstwem technicznym zadziwiały świat, m.in. wieżowiec Chryslera, tunel Holland, czy w 1931 r. najwyższy wówczas na świecie wieżowiec Empire State (102 kondygnacje), zdetronizowany dopiero w 1973 r., jako najwyższa budowla w mieście przez wieżowce, World Trade Center. Po II wojnie światowej wraz ze wzrostem liczby ludności zaczęły narastać niepokoje społeczne, nastąpił spadek produkcji i zatrudnienia, miasto borykało się z konfliktami rasowymi i przestępczością.

XXI wiek

Na początku XXI w. oczy całego świata były skierowane właśnie na Nowy Jork, gdzie 11 września 2001 r. przeprowadzono zamach terrorystyczny na World Trade Center, wskutek którego zginęło około 3 tys. ludzi, w tym 343 strażaków i zniszczony został cały kompleks WTC. Lecz takie miasto jak Nowy Jork zawsze wraca do formy. Obecnie jest on kulturalnym i finansowym centrum USA, zamieszkiwanym przez miliony ludzi różnej narodowości, poglądów kulturowych i politycznych, koloru skóry oraz różnych wyznań religijnych. To miasto, o którym się mówi „Stolica Świata", bo Nowy Jork nie jest zwyczajnym amerykańskim miastem - jest on układanką, którą zespalają Narody Świata.

Dzielnice

Dziś Nowy Jork to kulturalne, finansowe centrum Stanów Zjednoczonych , na które składają się ludzie bez mała z całego świata. Co wpływa na jego specyfikę i rozwój. Miasto podzielone jest na 5 głównych dzielnic: Manhattan, Bronx, Brooklyn, Queens oraz Staten Island. Manhatan to biznesowe centrum miasta , najbardziej zaludniona dzielnica. Tutaj też znajduje się słynna Central Park. Brooklyn to dzielnice mieszkaniowe, Bronx „kolebka" hip-hopu i miejsce zamieszkania czarnoskórych mieszkańców. Queens to dzielnica imigrantów. Staten Island to podmiejska dzielnica , głównie dla bogatych nowojorczyków.

Zabytki

Zabytki Nowego Jorku pochodzą głownie z XVIII - kościoły St. Paul's Chapel, St. Mark's-in-the Bouwerie i XIX wieku- ratusz, Trinity Church, National Academy of Design, katedra protest. St. John's the Divine, New York Public Librar. Jest to więc raczej miasto zdecydowanie bardzo współczesne.

Central Park

Central Park jest ulubionym miejscem spędzania wolnego czasu. Nie tylko wnosi on sporo zieleni do całkowicie zubranizowanej przestrzeni miasta, ale też stanowi centrum życia kultury niezależnej. Można się tu rozkoszowac twórczością utalentowanych muzyków, aktorów, tancerzy, malarzy, dzielących się swoim talentem z przygodną publicznością. Każdy odkrywca parku może wziąć udział w jego życiu, np. uczestnicząc w spontanicznych kursach tańców latynoamerykańskich. Park istnieje od początku miasta, ale jego znaczenie przerasta oczekiwania nawet samych Nowojorczyków.

Piata Aleja

Piata Aleja jest swoistym symbolem nowojorskiego bogactwa. Znajdują się tu liczne, bardzo ekskluzywne sklepy dla każdego klienta, nawet o bardzo wyrafinowanym guście. Znajduje się tu też słynny Rokefeller Center - budynek będący przykładem najdoskonalszych na świecie rozwiązań urbanistycznych, choć istnieje juz ponad 70 lat..

Informacje ogólne

Stan : Nowy Jork
Powierzchnia : 1250 km²
Ludność : 10 mln
Aglomeracja : 19 mln
Podział miasta : 5 dzielnic
Metro : 26 linii

Nowy Jork - zabytki: